Mikroskopia konfokalna umożliwia obserwację skóry w rozdzielczości zbliżonej do histologicznej, pozwalając użytkownikowi wypełnić lukę między oceną kliniczną / dermoskopową, a histopatologiczną. Prawidłowe wykorzystanie tej technologii pozwala na znaczny spadek przypadków usuwania zmian niezłośliwych u pacjentów, i co ważniejsze – na wczesną diagnozę czerniaka.
Umiejętność stosowania mikroskopii konfokalnej (RCM) w rozpoznaniu różnicowym melanocytowych zmian chorobowych nabywa się w praktyce. Jednak już podstawowe zapoznanie się z metodologią pozwala na jej zastosowanie do rozpoznawania brodawek łojotokowych, raka podstawnokomórkowego i zmian skórnych na obszarach kosmetycznie wrażliwych, w szczególności złośliwych plam soczewicowatych na twarzy.
Zdarza się, że brodawki łojotokowe (seborrheic keratosis, SK) mogą być klinicznie i dermoskopowo trudne do odróżnienia od nowotworów złośliwych, zwłaszcza, gdy są podrażnione i wykazują niejednoznaczne cechy. W przypadku pojawienia się nieregularnego ciemnego zabarwienia, obszarów wielobarwnych oraz atypowych naczyń krwionośnych, należy zawsze zastosować diagnostykę różnicową czerniaka. Gdyby nie było mikroskopii konfokalnej (RCM), normalny tryb postępowania przewidywałby biopsję tych szczególnych zmian. Na szczęście już po podstawowym szkoleniu, lekarz może, korzystając z mikroskopu konfokalnego, rozpoznać brak cech zmian melanocytowych oraz obecność cech charakterystycznych dla brodawki łojotokowej jak wybrzuszenia naskórka, wgłębienia wypełnione keratyną i jasno zabarwione torbiele rogowaciejące. Wybrzuszenia naskórka, widoczne w przypadku brodawki na obrazie mikroskopowym, odpowiadają zakrętom w dermoskopii, wgłębienia wypełnione keratyną odpowiadają otworom przypominającym zaskórniki, a jasno zabarwione torbiele rogowaciejące torbielom podobnym do prosaków.
Drugim najważniejszym zastosowaniem RCM jest diagnostyka różnicowa raka podstawnokomórkowego (BCC). Publikacje wykazały, że mikroskopia konfokalna wykazuje prawie 99% skuteczności w rozpoznaniu tego nowotworu. Cechy charakterystyczne BCC w RCM to: guzy wyspowe, obwodowa palisada, ciemne sylwetki, naczynia kanalikowe (od przodu), szczelina wokół guzów wyspowych. Widok guzów wyspowych na obrazie mikroskopowym jest prawie identyczny do komórek bazaloidalnych, oglądanych na slajdach barwionych hematoksyliną i eozyną, są to wyraźnie odgraniczone okrągłe lub owalne struktury, które mogą mieć obwodową palisadę. Szczelina w RCM koreluje z przestrzenią cofnięcia wypełnioną mucyną, otaczającą guz wyspowy. Ponieważ przestrzeń jest wypełniona płynną mucyną, współczynnik załamania światła jest bliski zeru, więc rozszczep pojawi się na zdjęciu RCM na czarno. Zapewnia to dokładny obraz, pomagając skupić wzrok lekarza na guzie wyspowym, który będzie dawał silniejszy refleks, dzięki aktywacji melanocytów przez proces powstawania guza, zwłaszcza w przypadku barwnikowych BCC. Dodatkowe struktury, które można zobaczyć w BCC, to strumień keratynocytów w górnych warstwach naskórka, a także intensywny naciek kolagenu w górnej warstwie skóry właściwej. Mikroskopia konfokalna (RCM) jest stosowana również do śledzenia przebiegu i monitorowania postępów leczenia BCC terapią fotodynamiczną czy Imiquimodem.
Trzecim, najważniejszym zastosowaniem mikroskopii konfokalnej RCM, jest rozpoznanie różnicowe zmian skórnych, obecnych na obszarach wrażliwych kosmetycznie. Rozpoznanie różnicowe zmian barwnikowych na twarzy obejmuje: słoneczne plamy soczewicowate, brodawki łojotokowe, pigmentacyjne rogowacenie słoneczne i złośliwe plamy soczewicowate. Dzięki mikroskopii konfokalnej słoneczne plamy soczewicowate można łatwo zidentyfikować, uwidaczniając sznurowate grzbiety siatki z bulwiastymi wybrzuszeniami, które korelują z obrazem typu odcisków palców w dermoskopii. Złośliwe plamy soczewicowate (lentigo maligna, LM) można zaś łatwo rozpoznać po obecności nietypowych melanocytów wokół mieszków włosowych. Ten przerost mieszków włosowych z dużą liczbą pagetoidalnych pleomorficznych komórek jest typowy właśnie dla ZŁOŚLIWYCH plam soczewicowatych.
Do szybkiej diagnostyki najlepsze jest ręczne urządzenie Vivascope 3000, które zapewnia łatwe manewrowanie w trudno dostępnych miejscach, a także jest szczególnie wygodne do zastosowania u pacjentów leżących. Z drugiej strony, przy guzach melanocytowych proponuję zastosowanie większego urządzenia -Vivascope 1500, z funkcją odwzorowania zmiany, aby uniknąć błędnego rozpoznania guzów melanocytowych na skutek braku dokładności operatora używającego urządzenia ręcznego.
Podsumowując, mikroskopia konfokalna może być już postrzegana jako jedna z kluczowych procedur w diagnostyce nowotworów skóry. Połączenie informacji klinicznych wraz z dermoskopią i obrazem z mikroskopu konfokalnego dostarcza maksimum potrzebnych informacji pozwalających na przeprowadzenie nieinwazyjnej diagnostyki zmian skórnych, a także jest mostem łączącym z histopatologią. Niezależnie od wygody korzystania z RCM w codziennej praktyce, należy pamiętać, że nauka tej metody wymaga trochę czasu i cierpliwości. Jak powiedział kiedyś Albert Kligman: „głupiec z narzędziem nadal jest głupcem”. Warto jednak poświęcić odpowiednią ilość czasu na nauczenie się tej metody diagnostyki, aby móc w pełni korzystać z tej fantastycznej technologii.