Medycyna weterynaryjna jest nauką traktującą o leczeniu zwierząt. Jednakże nie każdy zdaje sobie sprawę, że obecnie bardzo prężnie zaczynają rozwijać się w weterynarii specjalizacje dziedzinowe, podobnie jak ma to miejsce w medycynie człowieka. Opieka w zakresie okulistyki jest jedną z dynamicznie rozwijających się dziedzin szczególnie, że przyszli specjaliści mogą korzystać z pomocy i doświadczenia zachodnich organizacji okulistyki weterynaryjnej tj. ECVO (European College of Veterinary Ophthalmologists), ACVO (American College of Veterinary Ophthalmologists), ESVO (European Society of Veterinary Ophthalmology) i innych. Na czym polega kompleksowa opieka okulistyczna zwierząt? Opiera się dokładnie na tym samym, co w przypadku medycyny człowieka, mianowicie na szeroko rozumianej diagnostyce chorób okulistycznych dziedzicznych, jak również nabytych, oraz na wszelkiego rodzaju terapiach od profilaktyki, przez mikrochirurgię, po leczenie zachowawcze w przypadkach chorób nieuleczalnych. W bieżącym wydaniu CX News, skupimy się tylko na diagnostyce chorób okulistycznych zwierząt. Diagnostyka polega na identyfikacji problemu i ewentualnym ustaleniu jego przyczyny w celu podjęcia odpowiednich działań terapeutycznych. Należy jednak zdawać sobie sprawę z kilku faktów: zwierzę to nie człowiek i nie opisze problemu, przy czym w obrębie poszczególnych gatunków, a nawet ras mogą występować różnice anatomiczne, a także genetyczne – tzw. predyspozycje rasowe. Należy dodać, iż trudno jest przeprowadzić postępowanie diagnostyczne z racji temperamentu, wielkości, trudności w porozumieniu się ze zwierzętami. Niemniej jednak jest kilka sposobów na ominięcie tych przeszkód. Po pierwsze, wywiad z właścicielem, podczas którego przekazywane informacje stanowią wstępną wiedzę o problemie. Po drugie, rodzaj sprzętu diagnostycznego. Z racji deficytu urządzeń dedykowanych dla okulistyki weterynaryjnej, lekarz weterynarii musi dostosowywać dostępny sprzęt diagnostyczny. W przypadku zwierząt, większa część sprzętu diagnostycznego musi być mobilna. Po trzecie, dostosowanie badania do zwierzęcia, a więc badania dodatkowe u zwierząt obciążonych dziedzicznymi chorobami okulistycznymi takimi jak np. PRA (Progressive Retinal Atrophy – postępujący zanik siatkówki). Do podstawowych badań diagnostycznych zaliczamy badanie przedniego odcinka oka obejmującego elementy tj.: szpara powiekowa, spojówki, rogówka, komora przednia, soczewka, tęczówka, otwór źreniczny i ewentualnie przednia część ciała szklistego. Najczęściej w tym celu wykorzystuje się poza lupami okulistycznymi, lampę szczelinową, szczególnie w połączeniu z fluoresceiną w celu diagnostyki np. wrzodów rogówki. Ponadto analiza rozszerza się często o badanie kąta przesączania z wykorzystaniem goniosoczewek Volk. W czasie badania okulistycznego weterynaryjnego wykonuje się dodatkowo pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, aby ustalić zmiany jego wartości (podwyższenie/ obniżenie) w celu postawienia właściwej diagnozy z wykorzystaniem tonometrów przystosowanych już tylko do weterynarii. Drugą strukturą poddaną analizie jest dno oka, a więc tylny segment narządu wzroku, obejmujący siatkówkę i ewentualnie część ciała szklistego. W tym celu wykonuje się przede wszystkim badanie oftalmoskopowe pośrednie (np. oftalmoskop Bio – Welch Allyn ) i bezpośrednie (np. oftalmoskop Elite lub PanOptic – Welch Allyn). Dzięki nim można bardzo dobrze zdiagnozować choroby siatkówki – szczególnie dziedziczne, postępujące choroby degeneracyjne w obrębie tego narządu. Dodatkowo analizy oftalmoskopowe pośrednie można rozszerzyć o użycie soczewki Volk, by powiększyć pole widzenia. Do badania dna oka można w niektórych przypadkach wykorzystać również fundus kamerę lub inne urządzenie mogące ją zobrazować np. RetCam Shuttle, który ma zastosowanie przy ruchliwych pacjentach. Podobnie urządzenie tj. oftalmoskop PanOptic (Welch Allyn) można obecnie wykorzystać do obrazowania cyfrowego dna oka, po połączeniu go z „przystawką” do urządzenia rejestrującego obraz np. smartfona. Urządzenia wykorzystywane do diagnostyki narządu wzroku jako całości, mogące zobrazować przedni, jak również tylny segment oka (USG i RTG) są również stosowane obecnie w weterynarii, z tymże mają wiele, znanych wszystkim ograniczeń. RTG pozwala obrazować głównie zmiany w obrębie struktur kostnych oczodołu podobnie jak CT. Zdecydowanie większe zastosowanie jest w przypadku USG (np. EyeCubed – Ellex) w trybie B, gdyż na chwilę obecną jest niewiele danych literaturowych odnośnie wartości fizjologicznych trybu A u zwierząt. Z kolei takie urządzenia jak OCT, UBM czy NMR dopiero zaczynają być adaptowane do okulistyki weterynaryjnej, co związane jest z problemami zarówno ekonomicznymi, jak również dostępnością informacji wartości prawidłowych u zwierząt. Jednakże w Polsce już można wykonać badania z wykorzystaniem tych urządzeń u zwierząt. Reasumując, okulistyka weterynaryjna pomimo, że jest bardzo młodą dziedziną nauki zaczyna stanowić jeden z podstawowych elementów opieki zdrowia zwierząt, nie tylko w Polsce, ale również za granicą. Dzięki olbrzymiemu postępowi technologicznemu można z dużym sukcesem przystosowywać sprzęt diagnostyczny stosowany w okulistyce człowieka do wymagań weterynaryjnych, a tym samym poprawić jakość świadczonych usług, co bezpośrednio przekłada się na wzrost skuteczności stosowanych terapii narządu wzroku czteronogich towarzyszy ludzi.