XXI wiek przyniósł ogromny postęp zarówno w dziedzinie diagnostyki, jak i terapii schorzeń siatkówki. Dotyczy to zwłaszcza takich jednostek chorobowych jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD), retinopatia cukrzycowa, czy zmiany pozakrzepowe. Wymienione wyżej schorzenia stanowią główną przyczynę utraty widzenia w populacji osób dorosłych i w związku z tym niezwykle ważne jest posiadanie przez okulistę umiejętności postawienia właściwej diagnozy, a także zastosowania odpowiedniej metody terapii.

Wśród metod diagnostycznych przełom XX i XXI wieku przyniósł niezaprzeczalnie ogromny postęp w związku z wprowadzeniem optycznej koherentnej tomografii OCT, która pozwoliła na bezinwazyjne zobrazowanie przekrojów siatkówki. Aparaty OCT, ostatnio wyposażane też w funkcję obrazowania naczyń (angio-OCT), są stale udoskonalane, a obrazy, jakie obecnie uzyskujemy za ich pomocą, cechuje wręcz doskonała rozdzielczość. Dzięki temu znacznie poprawił się nasz stan wiedzy na temat siatkówki, opracowano szereg nowych klasyfikacji jej schorzeń, pojawiły się nowe biomarkery. Bardzo użyteczną metodą obrazowania jest także autofluorescencja dna oka, która w sposób bezinwazyjny ilustruje zmiany zachodzące w warstwie nabłonka barwnikowego siatkówki RPE oraz inne patologie obejmujące skupiska lipofuscyny czy druzy tarczy n. II. W patologiach siatkówki na tle naczyniowym, a także zapalnym nadal bardzo istotną rolę odgrywa angiografia fluoresceinowa, a w wybranych przypadkach pomocna jest angiografia indocyjaninowa. Standardem, zalecanym przez międzynarodowe grupy eksperckie, takie jak AAO czy EURETINA, jest wykonywanie angiografii fluoresceinowej u każdego pacjenta z retinopatią cukrzycową czy po zakrzepach żylnych siatkówki. Dodatkowo szerokokątne obrazowanie w tym zakresie pozwala na ocenę ukrwienia obwodowej części siatkówki.

Wprowadzenie inhibitorów VEGF było niezaprzeczalnie wielkim osiągnięciem w zakresie terapii schorzeń siatkówki. Antyangiogenne i przeciwobrzękowe działanie tych preparatów znalazło szerokie zastosowanie w okulistyce, zwłaszcza u pacjentów z wysiękową postacią AMD oraz w patologiach na tle naczyniowym, na czele z retinopatią cukrzycową i zmianami pozakrzepowymi. W tych dwóch ostatnich jednostkach chorobowych nadal istotną rolę odgrywa laseroterapia. Jest ona podawana jako zalecana metoda terapii, zwłaszcza w proliferacyjnym stadium retinopatii cukrzycowej, a także w pewnych przypadkach — w cukrzycowym obrzęku plamki.

Planowany cykl wykładów ma za zadanie zwrócić uwagę na to, jakie metody diagnostyczne i postępowanie terapeutyczne jest wskazane w konkretnych przypadkach klinicznych. ♦